สะตอฟอร์ยู ::: สนับสนุนให้คนใต้ได้ใกล้ชิดกันมากขึ้น!!!

พระยาทิพย์โกษา  (โตหรือหมาโต โชติกเสถียร) เป็นบุตรชายคนโตของพระยาโชฎึกราชเศรษฐี (เถียน ต้นตระกูล โชติกเสถียร)  เดิมเคยรับราชการทางฝ่ายปกครองมาแล้ว ในหัวเมืองสังกัดกรมท่า กล่าวคือเป็นผู้ว่าราชการเมืองนครชัยศรี (ชื่อเดิมของนครปฐม) มีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาสุนทรบุรีศรีพิไชยสงคราม ต่อมาถึง พ.ศ. ๒๔๓๔  ได้โอนมารับราชการในกรมท่าถลาง  และเปลี่ยนราชทินนามใหม่เป็นพระยาทิพย์โกษา

หน้าที่ของพระยาพิทย์โกษาในกรมท่าถลางคือ เป็นผู้ชำนาญการภาษีอากร  ซึ่งเป็นตำแหน่งลอยๆ ในปีเดียวกันนั่นเอง ก็ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้กำกับข้าหลวงใหญ่หัวเมืองฝ่ายทะเลตะวันตกมีอำนาจมากกว่าข้าหลวงใหญ่และข้าหลวงทั้งหมด  แต่ไม่ต้องมาประจำอยู่ทางหัวเมืองฝ่ายตะวันตกของภาคใต้โดยเฉพาะที่เมืองภูเก็ตตลอดเวลา เพียงแต่ให้ผู้ออกมาดูแลราชการเป็นครั้งคราวเท่านั้นเอง  เพราะมีกระแสพระราชดำรัสอนุญาตไว้ว่า พระยาทิพย์โกษาออกไปดูการพอจัดการเรียบร้อยแล้วกลับเข้ามาได้

ในฐานะข้าหลวงใหญ่มณฑลภูเก็ตคนแรก พระยาทิพย์โกษาได้กลายเป็นผู้ริเริ่มจัดตั้งมณฑลภูเก็ต ตั้งแต่การแบ่งเขตการปกครองเมืองต่างๆออกเป็นอำเภอ ตำบล และหมู่บ้าน การจัดตั้งคณะผู้บริหารมณฑลขึ้นมาเรียกว่า กองมณฑล ซึ่งประกอบด้วย ข้าหลวงใหญ่ และข้าหลวงฝ่ายต่างๆ ของเมืองต่างๆ นอกจากจัดแบ่งพื้นที่และจัดตั้งมณฑลแล้วพระยาทิพย์โกษายังได้ทำการปฏิรูปมณฑลภูเก็ตอีกหลายด้าน อย่างเช่น รักษาความสงบเรียบร้อยภายใน การตุลาการ  การภาษีอากร  การเกษตร การศึกษา การสาธารณสุข เป็นต้นและได้ถึงแก่อนิจกรรมวันที่ ๒๙ มกราคม ๒๔๕๓

ผลงานหรือเกียรติคุณที่ได้รับ
เป็นผู้ชำนาญการภาษีอากร สังกัดกรมท่าในกรุงเทพฯ ซึงรัฐบาลกลางได้ส่งออกมาเป็นผู้กำกับข้าหลวงใหญ่  ประจำหัวเมืองภาคใต้ฝั่งตะวันตกระหว่าง  พ.ศ.  ๒๔๓๔  -  ๒๔๓๘  และเป็นข้าหลวงใหญ่มณฑลภูเก็ต คนแรกระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๓๘ - ๒๔๔๑

ข้อมูลและรูปภาพจาก : siamsouth